Tabiatta çözülmesi yüzyıllar alan plastikler, yiyeceklerimize de karışıyor. Çözülme sürecinde plastiklerin boyutları, 1 mikrometreyle 5 milimetre ortasındaki parçacıklara, yani mikroplastiklere dönüşebiliyor.
Hollanda’da yapılan ve sonuçları bu yılın mart ayında açıklanan bir araştırmada, birinci sefer insan kanında mikroplastiğe rastlandığını ortaya koymuş, çalışmada kan örneklerinde, içecek şişeler, besin ambalajları ve giysi üretiminde yaygın kullanılan PET plastik, besin ve mesken eserlerinin paketlenmesinde kullanılan polistiren ve plastik poşet imalinde kullanılan polietilen tespit edilmişti.
AA’nın haberine nazaran; Sakarya Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Etraf Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Meral Yurtsever, TÜBİTAK projesi kapsamında poşet çayla demleme yapıldığında çaya poşetten mikroplastik geçip geçmediğini araştırdı.
“Çaya 13 bin kadar mikroplastiğin geçtiğini söyleyebiliriz”
Kimi poşet çaylarda mikroplastiğe rastlayan Yurtsever, çalışmasına ait şu açıklamalarda bulundu:
“Ortalama olarak bir demlik poşetinden 13 bin mikroplastik parçacığın içeceğimize, yani çaya geçtiğini gördüm. Burada benim incelemede kullandığım teknikle 3 mikrometre boyutuna kadar olan mikroplastik kesimlerini tespit edebiliyoruz. Yani çaya 3 mikrometreyle 5 milimetre ortasında 13 bin kadar mikroplastiğin geçtiğini söyleyebiliriz.”
11 demlik poşetinin tamamı plastik katkılı
Araştırmada selüloz olarak bilinen, farklı markalarda 11 bardak poşetini ve 11 demlik poşetini incelediğini anlatan Yurtsever, demlik poşetlerinin tamamının plastik ekli dokudan yapıldığını, bardak poşetlerinin 4’ünün yüzde 100 selülozdan imal edildiğini, 7 adedinin ise plastik içerdiğini saptadığını söyledi. Yurtsever, “Benim incelediğim 11 demlik poşetinin tamamının plastik katkılı olduğunu ve bu plastiklerin de polyester, polipropilen, polietilen olduğunu gördüm.” diye konuştu.
Çubuk çaylarda da plastik salınımı oluyor
Yurtsever, son devirde piyasaya çıkan çubuk çaylar hakkında da şu ikazlarda bulundu:
“Bir de yeni jenerasyon, yeni moda poşet çaylar var ancak poşet çay dediğim stick çaylar, kalem çay diye de geçiyor. Baktığımızda bunlar bir çubuk görünümünde ve delikleri var, içinde de çay var. Bunu tahlil ettiğimizde polipropilen materyal ile kaplanmış olduğunu gördük ve bundan da içeceğimiz çaya plastik salımı oluyor.”
“Çevreye ve beşere tesirleri ve yükü olabilir”
Poşet çay yerine dökme çay kullanılmasını tavsiye eden Yurtsever,“Tüketicinin aslında çok ambalaj içermeyen eserlere yönelmesi daha gerçek olur. Dökme çayları tercih edebiliriz. Poşet çaylar, tamam pratikliği inkar edilemez ancak hakikaten etrafa ve beşere tesirleri ve yükü olabilir. Yalnızca mikroplastik kirliliği açısından değil. Poşet çayları düşündüğümüzde o ek poşet, etiket, zımba ya da yapıştırıcı, pamuk iplik vs. düşündüğümüzde ekstradan çöp üretmiş oluyoruz ancak dökme çay kullandığımızda direkt onu alıp bir çaydanlıkta demliyoruz.” dedi.
“Lütuf üzere hayatımıza girdi lakin katiyen şu anda bela durumunda”
Plastiklerin birinci üretildiği günden beri hafiflik, esneklik, dayanıklılık, kolay işlenebilirlik, âlâ elektrik ve ısı yalıtkanlığı ve ucuzluğu üzere çeşitli özelliklerinden ötürü mucizevi unsurlar olarak değerlendirildiğini anlatan Yurtsever, tüm bu sebeplerden plastik kullanımında çoka kaçıldığına, bunun da etraf kirliliğini tetiklemiş olduğuna değinerek şu kelamları kullandı:
“Özellikle bundan 70 yıl evvel bu türlü süratli büyümeyle çok formda hayatımıza girmiş plastiklerin üretimi, 1950’lerden 2020’lere yanlışsız geldiğimizde, 200 kat artarak devam etmiş. Şu anda plastik üretimini düşündüğümüzde 400 milyon tonluk bir üretimden bahsediliyor. Pandemiyle bunun katlanarak arttığını da biliyoruz lakin buna ilaveten bir de 2050’lere gelindiğinde, bunun iki katına çıkacağını da biliyoruz. Lütuf üzere hayatımıza girdi lakin mutlaka şu anda bela durumunda.”
“Kirliliğin faturası aslında gelecek jenerasyonlara kesilmiş vaziyette”
Yurtsever, tek kullanımlık plastiklerin kullanımının bırakılması gerektiğine dikkati çekerek, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Tek kullanımlık eserlerin büsbütün bırakılması gerektiğini düşünüyorum. Hatta şu andan itibaren bırakmamız gerekiyor zira mevcut haliyle bile etrafımıza yeteri kadar plastiği yaydık, saçtık, dağıttık. Bu haliyle bile tabiatın kendini temizlemesi imkansız. Uzun vadede düşündüğümüzde şu anki yaptığımız kirliliğin faturası aslında gelecek jenerasyonlara kesilmiş vaziyette. O yüzden bırakmamız gerekiyor. Plastikler, etrafta yok olan, biten, eriyen çözünen bir şey değil, kalıcı bir şey. O yüzden de birçoğunun tabiatta yüzyıllar boyunca hiç bozulmadan kalabilme ihtimalleri var. Bırakabildiğimiz kadarını bırakmalıyız. Bilhassa tek kullanımlık eserlerden başlamalıyız.”