AKP iktidarının iktisat idaresi evvelki gece mali piyasalarla ilgili bir dizi düzenlemeyi arka arda açıklarken, dün yaşanan gelişmeler ve değerlendirmeler bunların boşa efor olduğunu ortaya koydu:
- Hazine ve Maliye Bakanlığı: Evvelki akşam “Türkiye iktisat modeli” çerçevesinde atılacak yeni adımların silsile halinde olacağını belirten bakanlık, gelire endeksli senet (GES) ihraç edeceğini duyurdu. Dün sabah ise özgür piyasa kurallarından taviz verilmeyeceğini, TL kullanımını ve cazibesini artıracak uygulamalara devam edileceğini bildirdi. Ayrıyeten yurtdışı yerleşikler için tahsisli swap enstrümanı hizmete sokulacağı belirtildi. Akşamüzeri ise GES’in nasıl işleyeceğine ait detaylar netleşmeye başladı.
- BDDK: Bakanlık açıklamadan sonra kredilerin kısılması için vadeleri yine düzenledi ve 50-100 bin TL ortası krediler için 24 ay, 100 bin lira üzeri krediler için 12 aya çekti. Ayrıyeten limiti 25 bin liranın altında olan kredi kartları için minimum ödeme fiyatı yüzde 20, limiti 25 bin liranın üstünde olan kredi kartları için yüzde 40 olarak yine belirlendi. Konut ve ticari kredilere yönelik düzenleme daha sonra açıklanacak.
- SPK: Borsa İstanbul nezdinde “Emtia Pazarı”nın kurulduğunu ve altın sertifikası ihracına ait çalışmalara başlandığını bildirdi. Ayrıyeten halka arzlarla ilgili yurtdışı ihraçlardaki fiyatlarda indirime gidildi.
- Merkez Bankası: Türk Lirası cinsinden ticari nitelikteki nakdi kredilere yüzde 10 seviyesinde uygulanan zarurî karşılık oranını yüzde 20’ye yükseltti.
KKM’DE SIKIŞTILAR
Atılan adımları yorumlayan isimlerden Prof. Dr. Aziz Konukman, gelirin düştüğü ortamda tüketimini kartla sürdürmeye çalışan insanlara sınırlama getirildiğini, ticari kredilerde de talep genişlemesinin durdurulmaya çalışıldığını belirtti. GES’in ise daha çok elinde döviz bulunduran zenginleri ilgilendirdiğini kaydeden Konukman şöyle devam etti: “Çünkü kur muhafazalı mevduat (KKM) sisteminde sıkıştılar, dövizde bozulma yok. Bu eğilimi kırmak istiyorlar. Yeterli de bütün gelişmeler şunu gösterdi: Dövizde kalan kazanıyor. Ayrıyeten hangi cazip öneriyi getiriyorsun da ‘Senedimi al’ diyorsun? İçi boş. Enflasyonla ilgili tahlil de yok. Model buysa tedbirler zenginlere dönük olacak. Zati Hazine ve Maliye Bakanı Nebati bunu Kızılcahamam’da açıkladı.”
Öncelikle GES’e ait yorum yapan Prof. Dr. Yalçın Karatepe, “Yurttaşın döviz talebini azaltmak istiyorlar. Lakin dış ticaret açığından, dış borç ödemesinden kaynaklanan döviz talebi var. Bunları karşılamadan kurlardaki yükselişin önüne geçemezsiniz. Zati bu nedenle kurlar açıklamalar sonrası kısa müddette eski düzeyine geldi” dedi. Merkez Bankası’nın düzenlemeleriyle de şirketlerin kullandığı kredilerin maliyetlerinin artırıldığını belirten Karatepe şuna dikkat çekti: “Bir taraftan yurttaşın krediye erişimi zorlaştırılırken, öbür yandan faiz kavramını kullanmadan kredi faizlerini artırmaya yönelik gayret içindeler. Tahlil olmaz.” Karatepe ayrıyeten, SPK’nin fiyat indirimi adımını ise bindeli oranlar nedeniyle komik bulduğunu belirtti.