Zeynep Dilara Akyürek / Milliyet.com.tr – Kendisine göre ortalama sayılabilecek bir boksörün 200 ila 300 kilo ağırlığındaki yumruğu, 2015’te genç boksör Prichard Colon’un hayatını tamamen değiştirmek üzereydi. Küçük yaşlarından itibaren tüm hayatını boks kariyerine adayan Colon henüz hiçbir yenilgi almamıştı. Dünyada 1 numara olarak gösterilen Colon’un tek mağlubiyeti tüm hayatını değiştiren gün gelecekti. Genç boksörün başının arkasına aldığı acı verici yumruk aynı zamanda hayatının en acı ve tek yenilgisi olacaktı. Genç boksörün şampiyonluktan yatağa bağlı kaldığı günlere sebep olan hastalığını işte bu yumruk getirdi. 2015’te çıktığı son karşılaşmada rakibi Terrel Williams’dan aldığı darbe onu tam 221 günlük komaya ve ardından felce götürdü. Colon’un beyninde aslında tam olarak ne olduğunu İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Emekli Öğretim Üyesi, Avrupa Baş Ağrısı Derneği, Dünya Baş Ağrısı Derneği ve Avrupa İnme Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Derya Uludüz, Milliyet.com.tr’ye anlattı.
SON MAÇTA NELER OLDU?
İlk profesyonel maçına 23 Şubat 2013 tarihinde çıkan Colon, rakibi Xavier LaSalle’yi ilk turdan nakavt etti. Colon, ilk galibiyetini almıştı. Üstelik 17 Ekim 2015 tarihinde Terrel Williams ile son maçına çıkana kadar bu galibiyet serisi devam edecek, hiç yenilgi almayacaktı. Williams ile karşılaştığında yaşananlar iki boksörü de ömür boyu altından kalkamayacakları bir sıkıntıya sürükledi. Aslında o gece Andre Dirrell ve Blake Caparello arasında gerçekleşecek mücadele ertelenmiş ve yerine programa Colon ve Williams’ın boks maçı eklenmişti. Colon ve Williams toplamda dokuz tur dövüştü. Colon ilk beş turda önde gidiyordu. Ancak Williams, maç boyunca yasak olmasına rağmen Colon’un başının arkasınabeyne zarar veren ‘tavşan yumruğu’ndan defalarca savurdu.
Tüm bunlar yaşanırken Colon, mücadelenin hakemini defalarca uyarmış hatta yasak olan bu darbelerden dolayı doktora başının döndüğünü de söylemişti. Colon’u yüzeysel bir muayeneden geçiren doktor ise bir sorun olmadığı konusunda boksörü ikna etmişti. Hakem de benzer bir şekilde durumu hafife alarak tüm şikâyetlere rağmen Williams’ı uyarmadı. Colon ilerleyen dakikalarda sinirlerine hakim olamadı ve aynı şekilde o da kural dışı bir hareket yaptı. Bunun karşılığında 2 puan ceza alan Colon oldukça tedirgindi. Çünkü rakibi açık bir şekilde yaptığı hareketle onu tehdit ediyor ancak hiç kimse müdahale etmiyordu. Colon 9’uncu turun sonunda maçın bittiğini düşünerek eldivenleri çıkardı. Bu hareketi diskalifiye olmasına sebep olmuştu. Soyunma odasına gittiğinde ise Colon kusmaya başladı ve beyin kanaması teşhisi ile hastaneye kaldırıldı. 221 gün komada kalan boksör, Nisan 2017 itibariyle komadan sonra tepkisizlik (PKB) yani beyinde ciddi hasarı olan hastalarda kalıcı bitkisel durum olarak adlandırılan vejetatif hastalığı ile mücadele ediyor.
‘SAĞLIKTAN BAŞKA BİR ŞEY DİLEMİYORUM’
Yaşanan olaydan sonra binlerce kişi için Williams suçluydu. En çok merak edilen ise Williams’ın Colon’dan nasıl özür dilediği ya da özür dileyip dilemediğiydi. Basına yansıtıldığı kadarıyla Williams pişman görünmüyordu. Ancak bazılarına göre Williams Colon’dan basına duyurmadan özel olarak özür dilemişti. Williams’ın konuyla ilgili bilinen açıklaması ise şöyleydi: “Prichard için her gün dua ediyorum. Bu asla değişmeyecek. Ona huzur ve sağlıktan başka bir şey dilemiyorum. Asla birine bilerek zarar vermem. Kendimi suçlamıyorum. Bunun için dua ettim. Genç adama gerçekten iyi şanslar diliyorum. Bu benim için de Colon’un ailesi için de zor bir durum.”
‘SOLUK ALIP VEREBİLİR AMA BİLİŞSEL İŞLEVLER BOZUK’
23 yaşında çıktığı son maçta talihsiz şekilde tüm yaşantısı değişen boksörün rahatsızlığını, Prof. Dr. Derya Uludüz açıkladı. Bu komadan sonra tepkisizlik (PKB) yani beyinde ciddi hasarı olan hastalarda kalıcı bitkisel durum olarak adlandırılan vejetatif hastalığını tüm yönleriyle anlatan Prof. Dr. Uludüz, bu problemin hangi durumlarda ortaya çıkabileceğini, hastaların neler yaşadığını ve tedavi sürecinden bahsederek şunları söyledi:
“Vejetatif durum uzun süren ve komadan farklı bir durumdur. Vejetatif durum yani bitkisel hayatta beyin sapı ve hipotalamus dediğimiz bölgeler tamamen ya da kısmen sağlamdır. Ancak beyinde ciddi bir hasar vardır. Beyin sapı ve hipotalamus sağlam kaldığından uyku-uyanıklık döngüsü devam edebilir. Göz kapakları açılabilir, soluk alıp verme, kan basıncı devam edebilir. Ancak bilişsel işlevler tamamen bozuktur. Vejetatif durumda zaman uzadıkça bilincin yeniden kazanılma şansı azalır. Kişi hem kendisinden ve hem de çevresinden habersizdir. Beyin kısmi uyarılmaya sahiptir ancak bilinç bozuktur.”
Peki, kişinin herhangi bir yerine aldığı darbe bu hastalığın ortaya çıkmasında ne kadar etkili? Prof. Dr. Derya Uludüz, Colon’un başıyla boynu arasına aldığı darbe sonrası ortaya çıkan rahatsızlığın, darbeye bağlı gelişmesini de değerlendirdi. Prof. Dr. Uludüz “Kafa darbesinde vejetatif tablo olmasının yanısıra karaciğer yetmezliği, böbreğe zarar veren ve yetmezliğe götürebilen zararlı toksinler (etanol, kurşun, civa gibi), sodyum kalsiyum veya magnezyum elektrolitlerinde aşırı düzensizlikler, vücutta dolaşıma karışan yaygın enfeksiyon ve sepsis tabloları yine vejetatif duruma neden olabilir” dedi.
BİR GÜN İYİLEŞEBİLECEK Mİ?
Boks dünyası ağır sıklette dünyanın en iyi boksörlerinden birini kaybetmişti. Tedavisine evde devam edilen boksör bugün 31 yaşında. Akıllarda ise hep aynı soru: ‘Prichard Colon iyileşebilecek mi?’ Colon’un 23 yaşında yakalandığı vejetatif hastalığını yaşayanların erken yaşta ölme riskini değerlendiren Prof. Dr. Uludüz, ‘erken yaş ile ölüm’ün bu hastalıkta ters orantılı olduğuna dikkat çekti.
‘YAŞ İLERLEDİKÇE ÖLÜM SIKLIĞI ARTIYOR’
“Yaş ilerledikçe erken ölüm sıklığı artıyor. Hastaların yüzde 54’ü ilk 6 ay, kalan yüzde 28’i ilk bir yıl içinde kaybedilebiliyor. 2-5 yıl yaşayabilen hastalar var ve nadiren de olsa geri dönüş ve iyileşme görülebiliyor” diyen Prof. Dr. Uludüz şu bilgileri paylaştı:
“İyileşmede ana kriterler iyi bakım, komplikasyonların gelişmemesi, erken yaşta olma ve beyin sapı ve hipotalamusta kısmi hasar olmasıdır. Vejetatif durum iyileşme şansı beyne hasarın derecesine ve hastanın yaşına bağlıdır. Genç olguların ilerleyen yaşa göre (45 yaş üstü) nöroplastisite yani yeni sinir hücresi oluşumu ve tamiri sayesinde daha hızlı iyileşme şansı vardır. İlk travmadan sonra zaman ilerledikçe bilincini kazanma olasılığı azalır. Vejetatif durumda iyileşmenin iki aşaması var: Bilincin düzelmesi ve yaşamsal işlevlerin geri kazanılması. Bilincin iyileşmesi kişinin kendisin ve çevresini fark etmesi, görsel ve işitsel uyarılara yanıt vermesi ve etrafı ile etkileşim kurmasıdır. Yaşamsal işlevlerin geri kazanılması öğrenme yeteneği, kendine bakım ve mesleki etkinliklere katılabilme yeteneklerini kazanmasıdır. Bilincin iyileşmesi yaşamsal işlevsel iyileşme olmadan gerçekleşebilir ama işlevsel iyileşme bilincin iyileşmesi olmadan gerçekleşemez.”
Colon, 2021 yılında kafatasından bir ameliyat daha geçirdi. Doktorlar her şeyin olumlu gittiğini söyledi. Ameliyatından bir hafta önce Dünya Boks Konseyi (WBC) onu fahri şampiyon ilan etti. Ancak Colon, an itibarıyla belirli görevleri yerine getirebilse de hâlâ bakıma muhtaç vaziyette.